Son yıllarda yağışların istenilen düzeyde olmaması Van Gölü Havzası’ndaki akarsuları olumsuz etkiledi. Havzadaki birçok derenin debisi düştü, kimileri da kuruma noktasına geldi. İlkbahar yağışları da debisi düşen derelerin su düzeyini pek artırmadı.
Her yıl 15 Nisan-15 Temmuz devrinde Van Gölü’nden tatlı sulara göç eden inci kefalleri, yeteri kadar su olmadığı için derelerin üst kısımlarına kadar çıkamadı.
Balık göçünün en hoş izlenebildiği Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı ve Erciş ilçesindeki Mecnun Çay’da debinin düşmesi sonucu balık varlığı kıymetli ölçüde azaldı.
Tuşba ilçesindeki Çolpan Çayı ise kuruma noktasına geldi.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Su Eserleri Fakültesi Hekim Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, inci kefali üreme göçünün global iklim değişikliğinden etkilendiğini söyledi.
Kuraklığın tesirlerinin akarsularda bariz biçimde görüldüğünü anlatan Akkuş, “Şu an Çolpan Çayı’nda bulunuyoruz. 23 yıl sonra birinci sefer bu derenin kuruduğunu ve suyun göle ulaşamadığını görüyoruz. 23 yıldır bu dere üreme periyodunun sonuna kadar kâfi ölçüde suyu barındırırken bu yıl maalesef kar yağışının az olmasına bağlı olarak erkenden kurudu. Buraya üremek için gelen balıklardan kimileri maalesef geri dönecek, kimileri da tahminen suyu fazla olan diğer derelere gidecek.” diye konuştu.
“BENDİMAHİ ÇAYI KRİTİK SEVİYEDE”
Akarsulardaki balığın üremesinin gittikçe zorlaştığını belirten Akkuş, şunları kaydetti:
“Geçen yıllarda üreme periyodunda akarsuların balıkla dolup taştığını görüyorduk. Bu sene önemli bir kuraklık kelam konusu olduğu için geçen yıllardaki yoğunluğu görmemiz mümkün değil. En büyük sorun Bendimahi Çayı’nda var zira debi inanılmaz halde düşmüş. Kuraklık var, yağış az ancak suyu da yönetemiyoruz. Yani Bendimahi Çayı’ndaki suyun birçok sulama kanallarına alınıyor. Akarsu yatağına yeteri kadar su bırakılmıyor. Bu durum, önümüzdeki günlerde balık vefatlarını ortaya çıkaracak. Havzadaki öbür akarsularda da emsal durum var. Şu an Van Gölü’ne dökülen en büyük akarsu olan Bendimahi Çayı kritik düzeyde, Van Gölü’ne dökülen akarsulardaki en uzun göç yoluna sahip yer. Balıklar, Bendimahi Çayı’nda 23 kilometre kadar üst çıkıyordu ancak şu an balığın onuncu kilometreden üst çıkması çok güç.”
“BALIKLARIN KORUNMASI İÇİN HASSAS BİR SÜREÇ İZLİYORUZ”
Muradiye Kaymakamı ve Belediye Lider Vekili Melih Aydoğan da inci kefalinin bölge için kıymetli bir paha olduğunu söyledi.
Muradiye’deki akarsuların her yıl balık göçüne konut sahipliği yaptığını belirten Aydoğan, “Van Gölü’nden çıkan balıklar, Bendimahi Çayı sınırı boyunca bir göç gerçekleştiriyor. Yumurtalarını bırakıp geri dönüyorlar. Biz de Vilayet Jandarma ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı takımlarımızla inci kefalini 24 saat asıllı koruyoruz. Hem karada hem de su üstünde kontroller gerçekleştiriyoruz. Bu sene kurak geçiyor. Su debisi çok düşük. Buna karşın balıkların korunması konusunda çok hassas bir süreç izliyoruz. Yakalanan canlı balıkları tekrar suyla buluşturuyoruz. Kaçak avcılığa karşı idari yaptırım uyguluyoruz.” diye konuştu.
Balık göçünü izlemek için Bendimahi Çayı kenarına gelen Timur Kaya da “Önceki yıllar akarsular su ve balıkla doluydu. 45 yaşındayım birinci kere bu türlü bir görüntüyle karşılaşıyorum. Kışın karın yağmaması çok tesirli oldu. Derelerde su yok. Balıkları izlemek için kimse gelmiyor zira gelenler balık göremeden gidiyor.” dedi.
(Kaynak: AA)
