Eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Şenol Babuşcu, “Türkiye’nin bugün ekonomik olarak en büyük sorunu enflasyondur. Enflasyon halkı sefalete yanlışsız götürüyor. Sefalet dolu bir 2024 yılı yaşayacağız. Merkez Bankası yıl sonu enflasyonu yüzde 58 olarak kestirim ediyor. OVP’de yüzde 65 yazıyor. Ancak benim iddiam; yıl sonu için yüzde 75 ve üzerinde. Yıllık enflasyon bence yüzde 90’ların üzerine çıkacak. Hatta yüzde 100’ü de bulursa şaşırmam. Üç haneli enflasyon sayısını Haziran 2024’te görebiliriz. Üç haneli enflasyondan sonra düşüş başlayacak” dedi. Babuşcu, “Bu enflasyon ortamında 2024 Mart’ındaki seçimler atlatıldıktan sonra hükümet acı reçete sunacak. Bir kere katiyen enflasyonun altında bir artırım verilecek. Memura, personele, sabit gelirlilere, taban fiyata, emekliye enflasyonun altında bir artırım hatta tahminen de bir yahut iki yıl sıfır artırım siyasetini bile güdebilir. Bizi daha sıkıntı günler bekliyor. Önümüzdeki 1 yıl içerisindeki en güzel günlerimiz bugünler” diye konuştu.
“KKM EL BOMBASINDAN ATOM BOMBASINA DÖNÜŞMÜŞ VAZİYETTE, AKP HÜKÜMETİNİN KUCAĞINDA”
“KKM, 2021 yılı sonunda AKP hükümetinin bir kurtarıcı olarak gördüğü eser olarak ortaya çıktı. Aslında kurtarıcı olmaktan çok önemli tehlike arz eden bir eser. Ancak bunu o periyotta farkına varmadılar. İki yıl geçtikten sonra farkına vardılar. Zati geçtiğimiz iki yıllık devirde pek çok kusur yapılmasına karşın bu kusurlar görülmedi, şu an görmeye başladılar. İki yıl boyunca bizler yani ekonomistler, akademisyenler, vatandaşlar ikaz ettiler, itiraz ettiler. AKP hükümeti bunu görmedi. KKM de bunlardan bir tanesi. Başlangıçta kurtarıcı olarak sarılındı ve iki yıllık süreç sonunda gördü ki bir atom bombası oluştu. El bombasından atom bombasına dönüşmüş vaziyette, AKP hükümetinin kucağında. Bu sorunu çözmek için teknikler arıyorlar. Neler, nasıl olabilir? Sorunu çözmek kolay değil.
“KKM KONUSUNDA ŞAYET DİSİPLİNLİ VE PLANLI HAREKET EDİLMEZ, BİR PATLAMA GERÇEKLEŞİRSE KRİZ İÇERİSİNDE YENİ BİR KRİZ YAŞARIZ. BU DA TÜRKİYE İKTİSADI AÇISINDAN EN AZ 5 YILLIK BİR KAYIP DEMEKTİR”
KKM konusunda çok planlı ve disiplinli hareket etmek lazım. Şayet disiplinli ve planlı hareket edilmez, bir patlama gerçekleşirse kriz içerisinde yeni bir kriz yaşarız. Bu da Türkiye iktisadı açısından en az 5 yıllık bir kayıp demektir. 5 yıl kaybetmemek için çok dikkatli tasfiyesi gerçekleştirilmesi gereken bir eser. Bunu başlangıçta kabul etmedi ancak son 3 aydır KKM ile ilgili telaşlar önemli boyutta artınca 15 gün evvel, hükümet yavaş yavaş tasfiye konusunda adımlar atmaya başladı. Son 1 aydır attığı adımlar genel olarak bankacıların KKM müşterilerini ikna edip TL’ye dönmesini sağlamak. Yani devlet, düşük faizli, uzun vadeli devlet tahvili alma zaruriliği getirdi. İşi aslında taşerona yıkmış oldu. Bankalara, bankacılara yıkmış oldu. Bankalara ve bankacılara KKM’yi tasfiye etme konusunda vazife verdi. Ancak son iki üç haftadır bu gelişmeler gösteriyor ki bankalar ve bankacıların iknasıyla olacak bir mevzu değil. O nedenle genel olarak baktığımızda KKM sıkıntısının tahlili için öteki uygulamalar da yapılması gerekiyor. Şu an uygulamalara yönelik çalışmalar yapılıyor yalnızca. Açıklanmış rastgele bir şey yok. Pekala nasıl çözümlenebilir?
“KKM’Yİ TASFİYEYE GİRİYORSANIZ MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİNİN NEGATİFTEN MÜSPETE GEÇİRMEK VE REZERV BİRİKTİRMEK LAZIM. İKİNCİSİ İSE BU REZERVLERİN KKM’Yİ KARŞILAYACAK ÖLÇÜDE OLMASI LAZIM”
Birincisi; KKM’yi tasfiyeye giriyorsanız Merkez Bankası döviz rezervlerinin negatiften olumluya geçirmek ve rezerv biriktirmek lazım. İkincisi ise bu rezervlerin KKM’yi karşılayacak ölçüde olması lazım. Yani 130 milyar dolar. 130 milyar dolar olmasa bile en az yarısı dövizde kalacağı için 65-70 milyar dolarlık bir döviz rezervinin olması gerekiyor. Son 15 gündür bankacılar, tasfiye için efor gösteriyorlar. Ama bankacılardan edindiğim bilgiler şu. KKM müşterilerinin yüzde 80’i dövizde kalmaya devam ediyor. Bankacılar vade doldukça iknaya çalışsa da yüzde 80’i dövizi tercih ediyor. Yüzde 20’si ise TL’ye dönme konusunda ikna oluyor, TL’ye dönüyor. Lakin sayıya baktığımızda 130 milyar doların yüzde 80’i dövizde kaldığı takdirde 100 milyar dolarlık döviz muhtaçlığı var. Demek ki hükümet süratli tasfiye etmeye kalktığında 100 milyar dolarlık bir döviz yükümlülüğüyle karşı karşıya kalacak. Onu için tez edip bu atom bombasının patlamaması gerekiyor. Çok dikkatli, planlı, programlı, peyderpey, kısa bir müddette değil de vakte yayarak bir tasfiye gerekiyor. Bunu, son 2-3 haftalık gelişmelerden Mehmet Şimşek ve hükümet anlamış vaziyette. O doğrultuda hareket edeceklerini düşünüyorum.
“MERKEZ BANKASI PEKALA NEDEN TASFİYEYE GİRİŞTİ? YANLIŞ YAPTIĞINI FARK ETTİ”
KKM’ye baktığımızda bugünkü sayı prestijiyle 130 milyar dolar. 130 milyar dolarlık bir eseri tasfiye edebilmeniz için Merkez Bankası rezervlerinin çok güçlü olması lazım. Şu an baktığımızda rezervler eksi. Rezervlerin evvel artıya geçmesi lazım ve bu 130 milyar doların döviz olarak istenen kısmını karşılaması lazım. Gelişmeler gösteriyor ki şu an vatandaşın döviz olarak istediği kısım yüzde 80. Yani vatandaşların yüzde 80’i döviz istiyorlar. 130 milyar doların yüzde 80’i 100 milyar dolar civarında bir sayı yapıyor. Rezervlerin 100 milyon dolara yakın bir sayıya 80-90 bin milyar dolara ulaşması gerekir. Diğer türlü tasfiye güç görünüyor. Merkez Bankası pekala neden tasfiyeye girişti? Yanlış yaptığını fark etti mi diye baktığımızda yanlış yaptığını fark etti. Onun için artık tasfiye etmek istiyor bu eseri. İleride bekletirse daha büyük problemler yaratacağını düşünüyor. Zira 130 milyar dolar yarın 200-230 milyar dolar olacak. Tasfiye gitgide daha da zorlaşacak. O nedenle; ‘zararın neresinden dönersen kârdır’ mantığıyla bir an öne bunun tasfiye edilmesinde fayda var. Buna ait adımların atılması gerekiyor.
“TÜRKİYE’NİN KKM’DEN KURTULMA SÜRECİ EN ERKEN 2024’ÜN İKİNCİ YARISI”
Türkiye’nin KKM’den kurtulma süreci en erken 2024’ün ikinci yarısı. Aslında çok da çabuk etmemek lazım. İvedi edilirse sorunlar doğabilir. Bence vakte yaymakta yarar var. Büsbütün temizlenmiş hali 2024’ün sonunu bulabilir. Lakin 2024’ün ikinci yarısında, hazirandan sonra, kalan bakiye çok düşük olacaktır.
“ALTI AYI BİR FORMDA GEÇİŞTİRİCİ ÖNLEMLERLE YÜRÜTÜP NİSAN 2024’TEN SONRA ÇOK ÖNEMLİ BİR ACI REÇETEYLE KARŞIMIZA GELECEK”
Hükümetin 100 günlük iktisat siyaseti, icraattan çok kelamlı olarak geçti. Birtakım uygulamalar yürürlüğe kondu lakin şimdi daha sonuçlarını almak vakit alacak. Bence hükümet bilerek yapıyor. Nisan 2024’e kadar yumuşak bir geçiş planlıyor. Onun için önümüzdeki hafta hükümet programı net olduğunda yahut hükümetin enflasyonu tedbire, öbür ekonomik sıkıntıları çözme konusunda önemli adımlar atmasını beklemiyorum. Bu altı ayı bir halde geçiştirici önlemlerle yürütüp Nisan 2024’ten sonra çok önemli bir acı reçeteyle karşımıza gelecek. Hükümet de bunu bekliyor. Vatandaşın da buna hazırlıklı olması lazım.
“40 GÜNDE NE DEĞİŞTİ DE ENFLASYON KESTİRİMİ 58’DEN 65’E ÇIKTI? 40 GÜN SONRASINI GÖREMEYEN HÜKÜMET, 3 YIL VADELİ EKONOMİK PROGRAMDAKİ AMAÇLARININ TUTMASINI NASIL BEKLEYEBİLİR”
Şu an 100 günde yapılan önemli bir şey yok ortada. Ekonomiyi düzeltmek için atılmış adımlar olsa dahi şimdi sonuçlarının görülmesi uzun vakit alacak. Aslında OVP’de bahsettiler. Tek haneli enflasyona 2026 yılında ulaşılacağı da bunun göstergesi ki ben OVP’de yazanların birçoğunun gerçekleşebileceğini düşünmüyorum. OVP, tutarlılığı olmayan maksatlar ve soyut önlemler bütünü. Hükümet, 1 ay sonra aldığı kararları değiştirirken 3 yıl vadeli koyduğu oradaki amaçları gerçekleştirmesi mümkün değil. 26 Temmuz’da Merkez Bankası yıl sonu enflasyon iddiasını yüzde 58 olarak açıkladı. Tam 40 gün sonra, 6 Eylül’de hükümet OVP’de enflasyon kestirimini yüzde 65 olarak açıkladı. 26 Temmuz- 6 Eylül ortasında tam 40 gün geçmişti. 40 günde ne değişti de enflasyon iddiası 58’den 65’e çıktı? 40 gün sonrasını göremeyen hükümet, 3 yıl vadeli ekonomik programdaki maksatlarının tutmasını nasıl bekleyebilir? Ben nasıl inanabilirim 3 yıllık programdaki gayelerin tutacağına? 40 gün sonra enflasyon varsayımını değiştiren bir hükümet ve Merkez Bankası’nın gelecekteki 3 yıllık iddialarına nasıl güvenebilirim?
“OVP LAF KALABALIĞINDAN DİĞER BİR ŞEY DEĞİL”
Onun için OVP, büsbütün tutarlılığı olmayan bir amaçlar bütünü. Soyut önlemlerdir, somut hiçbir şey yok. Pembe tablo metni. ‘Her şey düzgüne gidecek. Enflasyon düşecek. İşsizlik azalacak. Büyüme artacak. Cari süreçler açığı azalacak.’ Bunların hepsinin tıpkı anda âlâ olması mümkün değil. Siz hem enflasyonu düşüreceksiniz hem büyüme artacak! İktisat teorilerinde ve kitaplarında bu türlü bir şey yazmıyor. Hem büyümeyi arttırıp hem enflasyonu düşüreceksiniz! Bu da yok. Birinden taviz vermeniz lazım. Enflasyonu düşürüyorsanız büyümenin düşmesini beklemeniz gerekiyor. Büyümeyi artırıyorsanız enflasyonun yükselmesini de katlamanız gerekiyor. Onun için OVP laf kalabalığından öbür bir şey değil.
“ENFLASYON HALKI SEFALETE GERÇEK GÖTÜRÜYOR. SEFALET DOLU BİR 2024 YILI YAŞAYACAĞIZ. BU ÇOK ACI BİR OLAYDIR”
Önümüzdeki devirde; 6 aylık seçime kadar yumuşak siyasetler uygulayacağını söyledim. Bu süreç geçtikten, Nisan 2024’ten sonra acı reçete dedim. Öncelikle enflasyon konusunda; Türkiye’nin bugün ekonomik olarak en büyük sorunu enflasyondur. Enflasyon halkı sefalete hakikat götürüyor. Sefalet dolu bir 2024 yılı yaşayacağız. Bu çok acı bir olaydır. Merkez Bankası yıl sonu enflasyonu yüzde 58 olarak varsayım ediyor. OVP’de yüzde 65 yazıyor. Lakin benim iddiam; yıl sonu için yüzde 75 ve üzerinde.
“ÜÇ HANELİ ENFLASYON SAYISINI HAZİRAN 2024’TE GÖREBİLİRİZ. ÜÇ HANELİ ENFLASYONDAN SONRA DÜŞÜŞ BAŞLAYACAK”
Peki tepe mi olacak yıl sonunda, ondan sonra düşmeye mi başlayacak? Hayır. Enflasyonun düşmeye başlaması Haziran 2024’ü bulacak. Pekala Haziran 2024’te enflasyon kaç olacak? Yıllık enflasyon bence yüzde 90’ların üzerine çıkacak. Hatta yüzde 100’ü de bulursa şaşırmam. Üç haneli enflasyon sayısını Haziran 2024’te görebiliriz. Üç haneli enflasyondan sonra düşüş başlayacak. 2024’ün enflasyon amacı yüzde 33. Yüzde 33’ün gerçekleşme talihi yok. Optimist varsayımla enflasyon 2024’te yüzde 50 civarında gerçekleşecek. 45 olur, 55 olur.
“MEMURA, ÇALIŞANA, SABİT GELİRLİLERE, MİNİMUM FİYATA, EMEKLİYE ENFLASYONUN ALTINDA BİR ARTIRIM HATTA TAHMİNEN DE BİR YAHUT İKİ YIL SIFIR ARTIRIM SİYASETİNİ, ÇOK DÜŞÜK ARTIRIM SİYASETİNİ GÜDEBİLİR”
Tabii ki bu enflasyon ortamında 2024 Mart’ındaki seçimler atlatıldıktan sonra hükümet acı reçete sunacak. Bir kere mutlaka enflasyonun altında bir artırım verilecek. Memura, emekçiye, sabit gelirlilere, taban fiyata, emekliye enflasyonun altında bir artırım hatta tahminen de bir yahut iki yıl sıfır artırım siyasetini bile güdebilir. Yani çok düşük artırım siyasetini güdebilir. Bizi daha güç günler bekliyor. Önümüzdeki 1 yıl içerisindeki en âlâ günlerimiz bugünler. Daha berbat, ekonomik açıdan ıstırapların gitgide arttığı bir yıl olacak, önümüzdeki 1-1,5 yıl.”
