İşaret ettiği yer sallanan zelzele bilimci Şener Üşümezsoy, iki yeni harita paylaşarak Marmara’da beklenen büyük zelzele konusunda açıklamalarda bulundu.
Riskli fay çizgilerini açıklayan Prof. Üşümezsoy, Bozburun ve Gemlik Körfezi’ndeki faylara dikkat çekti. 17 Ağustos 1999’da gerçekleşen ve 20 bine yakın kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan sarsıntıyla gerilim dolan fay çizgilerini sıralayan Profesör, vatandaşları riskli bölgeler için uyardı.
“BİRİKEN GERİLİM ZELZELESİ TETİKLEYEBİLİR”
Üşümezsoy şu sözlerle paylaştığı üstteki haritayı şu sözlerle tanımladı:
17 Ağustos’ta kırılan fay çizgisi Yalova Çınarcık ve hatta Esenköy-Teşfikiye’ye kadar gelmiştir. Bunun devamı olarak Esenköy’den Bozburun’a hakikat giden bir fay çizgisidir. Başkası ise bunun güneye giden Gemlik Körfezi’nden başlayıp Mudanya’ya gerçek giden bir fay çizgisidir. Bu bölgeler 17 ağustos fay çizgisinin tesirindeki gerilim yüklenen bölgelerdir. Bu bölge ile 17 ağustos fayının sarsıntısı tetikleyeceği bekleniyor. Bunun batıya gerçek yani Çınarcık’ın güney kenarındaki fay sınırı 1894’te kırılmıştır. Bu durumda Bozburun ve Gemlik Körfezi’nde bir gerilim kelam mevzusudur.
Risk oluşturmayan meyyit fay sınırının ise “Kuzey Marmara’daki Adalar fayı” olduğunu belirten Üşümezsoy, Yeşilköy’den çekmeceye kadar uzanan Adalar fayının, yani meyyit fayın, doğu-batı uzanan kesitini canlı bir fay olarak yorumlama yanılgısı yapıldığına değinerek Avcılar tarafında bir risk olmadığının altını çizdi. Bu fayın meyyit bir fay çizgisi olduğunu söylerken Kumburgaz çukurunda yalnızca 1 kilometrelik bir fay sınırının faal olduğunu savundu.
Üşümezsoy Batı tarafını ise şu sözlerle açıkladı:
“STRESİ AKTARAN FAYLAR BÜYÜK ZELZELE YARATMAZ”
Tekirdağ fayı 1912’de Saroz’dan itibaren Silivri’ye kadar kırılmıştır. Tekirdağ fayı üzerinde olan faylar ise ‘crip’ dediğimiz gerilim aktaran faylardır ve bu faylar büyük zelzele yaratma potansiyeli olan faylar değildir. Bu manada 2018’de eylül ayında gerçekleşen 5.7’lik sarsıntı Kumburgaz çukurundaki fay çizgisinin başlangıç noktası olarak görülmektedir. Lakin bunun dışında kuzey Marmara kıyısındaki faal fay kelam konusu değildir. Lakin güney Marmara’da kelam hususudur. Burada fay hareketleri olmaktadır. Batı tarafında ise Bandırma Sarıköy fay çizgisinde gerilim vardır.
“AVCILAR SIRTINI KESEN BÖLGEDE BÜYÜK BİR ZELZELE KELAM KONUSU DEĞİLDİR”
Kuzey Marmara’da uzunluktan boya giden Adalar fayının Tekirdağ’a giden orta sırtında bulunan fay sınırı için bir öbür zelzele bilimci Naci Görür ile görüş farklılıkları yaşadığını belirten Üşümezsoy “bu bölge için Naci Görür, TÜBİTAK ismine ‘en fazla 7 büyüklüğünde sarsıntı yapar’ telaffuzuyla açıklamıştır. Bu yarar, benim eleştirim, batıda Avcılar sırtını kesen bölgede büyük bir sarsıntı kelam konusu değildir. Bu fay Adalar fayının devamıdır. Sırf Kumburgaz çukurunda riskli olan bir fay vardır. Fakat 2018’in Eylül ayındaki kırılan fay aksi fay olarak çalışmış ve Kuzey Anadolu fayıyla ilgisi olan bir fay değildir” tabirlerini kullandı.
“KUMBURGAZ ÇUKURUNDAKİ KARŞIT YARAR YALNIZCA HEYELANLI BÖLGELERDE RİSK VARDIR”
Kumburgaz çukurunun yalnızca heyelanlı bölgelerinde büyük sarsıntıların gerçekleşebileceğine değinen Üşümezsoy, bölgedeki zıt yarar 7.5’lik zelzele potansiyelinin kelam konusu olduğunun altını çizdi.
6.5 VE 7.5’LİK ZELZELE ORTASINDAKİ FARK NEDİR?
Herkesin anlayabilmesi için 6.5’lik ve 7.5’lik büyüklükte gerçekleşen sarsıntıların aslındaki farkı Üşümezsoy şu sözlerle ifade etti:
6.5 ve 7.5 ortasındaki fark 30 kattır. Bu farkı daha evvel de Naci Görür 7 ile 7.5 ortasındaki farkı 15 kat olarak tanımlayarak ‘dağlar kadar fark vardır’ diyerek 2005 yılında son noktayı koymuştu.
“TEK KIRILIRSA 6.5, İKİSİ BİRDEN KIRILIRSA 7 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI OLACAK”
İki gün evvel Yeniçağ’a açıklamalarda bulunan Üşümezsoy Gemlik-Mudanya fayı ve Bozburun fayını işaret ederek iki riskli fayın birleşmesi durumunda 6.5 ya da 7 büyüklüğünde sarsıntı olma potansiyelinin doğacağına değinmiş ve “Gemlik-Mudanya fayı ile Bozburun fayı birlikte kırılırsa 7 büyüklüğünde zelzele üretebilir. Tek kırılırsa 6 buçuk büyüklüğünde sarsıntı üretebilme potansiyeline sahip.” demişti.
