NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in vazife mühleti Ekim 2023’te dolacak. Bu yüzden Rusya ile NATO ortasındaki tansiyonun en üst seviyede olduğu bir devirde bu türlü hassas, yüksek profilli ve değerli bir siyasi vazifeye kimin geleceği çokça konuşuluyor.
Bugüne kadar cumhurbaşkanı, başbakan ve bakan seviyesinde birçok ülkeden çok sayıda isim bu vazife için konuşuldu. Bu defa yeni genel sekreterin bayan olması, ittifakın idaresinin tarihinde birinci sefer bir bayana emanet edilmesi de gündeme geldi.
Görev için konuşulan bayan adaylar ortasında Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarovic, Kanada Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland ve eski İngiltere Başbakanı Theresa May üzere isimler bulunuyordu.
DANİMARKA BAŞBAKANI FREDERİKSEN’İN İSMİ ÖNE ÇIKIYOR
Son periyotta adaylar ortasına Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de eklendi. Frederiksen’in 6 Haziran’da Washington’a giderek ABD Lideri Joe Biden ile görüşmesi, NATO genel sekreterliği vazifesi hakkındaki söylentileri artırdı.
Ülkesinin 2019’da en genç başbakanı olan 45 yaşındaki Frederiksen, vazifeye talip olmadığını söylese de şu anda en önemli adaylar ortasında gösteriliyor. Frederiksen, hükümetinin Ukrayna’ya giderek artan takviyesi ve Rusya’ya karşı sert telaffuzlarıyla dikkati çekiyor.
Ancak Danimarka Başbakanının memleketler arası toplulukta yüksek bir profile sahip olmaması dezavantaj olarak gösteriliyor.
Ayrıca son devirde daima Kur’an-ı Kerim’in yakılması olaylarıyla gündeme gelen Danimarka’da, hükümetin bu olayları engelleyici bir tavır içinde olmaması nedeniyle Frederiksen’in adaylığına Türkiye’nin kuşkuyla yaklaşabileceği iddia ediliyor.
SANCHEZ VE WALLACE
NATO’nun en üst durumuna bir bayanın getirilmesi geçen yıl epeyce sık konuşulmuştu. İttifakın tarihinde birinci kere bir bayana vazife verilmesine birçok üye ülkenin sıcak baktığı belirtiliyordu. Lakin son aylarda bayan aday gündemden düşmüş üzere görünüyor.
Bu yüzden İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da beklenen adaylar ortasında gösteriliyor.
Ayrıca Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte üzere isimler de NATO Genel Sekreteri misyonu için daha evvel gündeme geliyor.
STOLTENBERG’İN MİSYON MÜHLETİ UZATILABİLİR
31 üyeli ittifakın mevcut genel sekreteri Jens Stoltenberg, 1 Ekim 2014’ten bu yana vazifede bulunuyor. Eski Norveç Başbakanı Stoltenberg’in misyon mühleti daha evvel 3 kere uzatıldı. Son uzatma 30 Eylül 2023’te bitecek. Fakat Norveçli önderin vazifesinin bir defa daha uzatılması ihtimali giderek artıyor.
NATO ülkelerinin birçoklarının, uzatmaya sıcak baktığı, Stoltenberg’in Rusya ile tansiyonun çok yüksek seyrettiği bir devirde misyonda kalmasını istediği belirtiliyor.
Norveçli Stoltenberg’in de Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO üyelik sürecini görmeden misyonu bitirmek istemediği konuşuluyor.
Stoltenberg, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başlamasından çabucak evvel ülkesinde Merkez Bankası başkanlığına geleceği açıklanmıştı. Savaşın başlamasından kısa müddet sonra Stoltenberg’in vazife mühleti uzatıldı.
Norveç Merkez Bankası, dünyanın en büyük fonu olan Norveç Varlık Fonu’nu yönetiyor. Fonun büyüklüğü 1,4 trilyon doları aşıyor.
GÖREV AVRUPALILARA VERİLİYOR
NATO Genel Sekreterliği, 31 üyeli ittifakın en üst sivil durumu. Klâsik olarak bu vazifeye Avrupa ülkesinden bir devlet yahut hükümet lideri getiriliyor.
4 yıl misyon mühleti bulunan genel sekreterin kim olacağına NATO ülkelerinin tümü birlikte karar veriyor. Adayın vazifesi alabilmesi için tüm ülkelerin onayı gerekiyor.
Şu ana kadar İngiltere 3, Belçika, Hollanda ve İtalya ikişer kere NATO’ya genel sekreter gönderdi. Almanya, İspanya, Danimarka ve Norveç’ten de birer kişi genel sekreter oldu.
NATO Genel Sekreteri olan kişinin ittifak içinde 3 ana rolü bulunuyor. Bunlardan biri tüm komitelere başkanlık etmek ve bu kapsamda ittifak içindeki görüşmeleri yürütmek, karar alma süreçlerini kolaylaştırmak ve kararların uygulanmasını sağlamak.
Diğerleri ise ittifakın ana sözcüsü olarak vazife yapmak ve teşkilatın memleketler arası işçisinin başkanlığını yürütmek.
