Sabah Gazetesi’nden Faruk Erdem’in haberine nazaran, Türkiye’de geçtiğimiz yıl bilhassa çalışma hayatında kimi düzenlemeler gerçekleşti.
Asgari fiyattan verginin kaldırılması, 3600 ek gösterge yasası ile memurların ve emeklilerin gelirlerinin artması, taşeron çalışanların ve sözleşmelilerin takıma geçmesi, Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası bunlardan kimileri.
BAĞ-KUR’LU 1800 GÜN KAZANACAK
Önümüzdeki devir için de bilhassa emeklilik sistemi ile ilgili kıymetli ıslahatlar yapılması gündemde. Bunların başında da Bağ-Kur ve SSK primlerinin 7.200 günde eşitlenmesi. Böylelikle Bağ-Kur’lu 1 milyon esnaf 9.000 gün yerine 7.200 gün ile yani 5 yıl evvel emekli olabilecek.
Kapsamın belirlenmesinde esnafın yanında çalışan emekçi sayısı kolay adapta vergilendirme ve vergiden muaf esnaf olma üzere özelliklere bakılacak. Lakin kapsamın geniş tutularak tüm Bağ-Kurluları kapsaması da gündemde.
Yapılacak indirim, 8 Eylül 1999-30.01.2008 ortası sigortalı olan Bağ-Kur’lularda gün sayısı kuralı hem bayan hem erkeklerde 25 yıl yani 9.000 gün olarak belirlenmiş fakat yaş koşulu bayanlarda 58 erkeklerde ise 60 koşulu ile uygulanmıştır. Yeni düzenleme böylelikle hem bayanlarda hem erkeklerde prim gün koşulunu 9.000’den 7.200’e çekecek.
7.200 prim gününü tamamlayanlar sigortalılık başlangıç tarihine nazaran belirlenen yaşı sağlıyorsa emekli olabilecek. Fakat primi dolsa da yaşı beklemek gerekecek.
01.05.2008 sonrası sigortalılığı başlayanlar için ise tekrar 9 bin gün koşulu ve bayanlarda 58 erkeklerde 60 yaş ile başlayan ve 65’e kadar kademeli olarak artan emeklilik yaşının tamamlanması gerekiyor.
Yapılacak 1.800 günlük indirim ile bu tarihte sigortası başlayan Bağ-Kurlular da 7200 gün ile emekli olabilecek. Tabi tekrar bayanlarda 58 erkeklerde 60 olan yaş kuralının da tamamlanması gerekecek.
Bu ortada EYT’liler içinde şimdi 9.000 günü doldurmamış Bağ-Kur’lular yasa düzenlemesi kapsamına girerlerse 7.200 günleri varsa çabucak emekli olabilecekler
Mevcut durumda farklı kurumlarda çalışmış sigortalılar için iki formül uygulanıyor. 2008’den evvel sigortalı olanların emekli olacağı kurumu son 7 yıllık sigortalılık süresindeki 1261 gün belirliyor. Bu mühlet içinde hangi kurumdan 3,5 yıl ve fazlası çalışma varsa o kurum seçiliyor.
1 Ekim 2008 sonrasında sigortalı olanlar ise hangi kurumdan daha fazla prim ödemişse o kurumdan emekli olabiliyor. Bu sigortalılar için 3,5 yıla bakılmıyor.
Ancak Bağkur ile SSK primlerinin eşitlenmesi kelam konusu olduğunda farklı kurumlarda çalışanlar için bu türlü bir hesaplama yapılması da gerekmeyebilecek.
ERKEN EMEKLİ OLUNACAK
Bir öteki emeklilik ıslahatı ise mesken bayanları ve anneler için gelecek. Aile Müdafaa Kalkanı Paketi kapsamında konut bayanları hem toplumsal teminata kavuşacak hem de yıpranma hakkı gibisi bir uygulama ile erken emekli olabilecek. Bu ortada SSK ile Bağ-Kur primlerinin eşitlenmesi de erken emeklilik imkanı getirecek.
Aile Müdafaa Kalkanı paketi ile gündeme gelecek olan sistem 4 ayaklı yürütülecek. Birinci kısımda hiç sigortası olmayan, ya da bu güne kadar çalışma imkanı bulamamış konut bayanlarının toplumsal teminatı ve emekliliği sağlanacak. İkinci adımda ise anneler açısından çocuk sayısına nazaran erken emeklilik imkanları devreye alınacak.
Üçüncü adımda da çalışan anneler için bir yıpranma düzenlemesi ile hem yaş koşulu hem de prim dayanağı ile erken emeklilik sağlanacak. Son adım ise doğum borçlanması ile ilgili olacak. Sigortadan evvel dünyaya gelen çocuklar için de doğum borçlanması yapılarak prim kazanma ile ilgili de çalışma başlatılacak.
PRİMLERİN 3’TE BİRİ DEVLETTEN
İlk adımda rastgele bir toplumsal garantisi olmayan ve primi de bulunmayan konut bayanları için sigorta sistemi devreye alınacak. Anneler isteğe bağlı sigorta sistemi ile toplumsal teminata kavuşturulacak. Burada ödenecek primlerin her ay üçte birini devlet karşılayacak.
Ev bayanları daha az prim ödeyerek daha erken emekli olabilecek. Yalnızca emeklilik değil toplumsal teminat ile birlikte sıhhat hizmetlerinden de fiyatsız yararlanabilecekler.
Aynı anda yürütülecek olan Bağ-Kur SSK prim eşitliği gerçekleştiğinde de 5400 gün olan kısmi emeklilik koşulu 4500 güne kadar çekilebilecek.
ÇOCUK SAYISI ÖNEMLİ
Ev bayanlarına getirilecek toplumsal garanti ve emeklilik hakkı anneler için daha avantajlı olacak. Çocuk sahibi olan konut bayanları isteğe bağlı sigorta yaptırdıklarında kendilerine verilecek prim takviyesinin yanında erken emeklilik hakkına da kavuşmuş olacak.
Fiili Hizmet artırımı olarak belirtilen yıpranma sistemi ile çocuk sayısına nazaran hem prim katkısı hem de yaş koşulunda esneklik gerçekleşecek. Anneler için her yıl primlerine belirli ölçüde eklenme yapılacak. Burada kriter çocuk sayısı olacak.
Ev bayanlarına uygulanacak yıpranma çalışan anneler için de geçerli olacak. Çalışan annelere de çocuk sayısına nazaran prim eklemesi yapılacak. Bu eklenen primler ile daha az çalışıp daha çok prim sahibi olan anneler için yaş koşulu da geriye çekilecek.
Her yıl 90 günü bulan bir prim dayanağı sağlanacak. Bu 4 yıl çalışan bir annenin 5 yıl prim kazanması manasına gelecek. Anne ne kadar fazla prim kazanmış ise yaş kaidesi da o kadar geriye gidecek.
Örneğin anneye 2 yıllık bir prim eklenmiş ise yaş koşulu 2 yaş geriye çekilecek. Burada da çocuk sayısı değerli kriter olacak.
