Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) seçim müşahede heyeti, 28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci cinsine ait tespitlerini açıkladı.
AGİT Parlamenter Asamblesi’nin Heyet Lideri Farah Karimi, “Birinci çeşitte, kaidelerin eşit sağlanmadığı ve kampanyanın adil olmadığı tarafındaki tasalar devam etmiştir. Vazifedeki cumhurbaşkanı haksız bir avantajdan yararlanmaya devam etti. Ne yazık ki her iki tarafın da ayrımcı ve kışkırtıcı sert telaffuzlar kullanması, siyasi ortamı ve Türk toplumunu daha da kutuplaştırmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanlığı ikinci cins seçimi müşahedeleri hakkında düzenlenen basın toplantısına AGİT Seçim Müşahede Heyeti Lideri Büyükelçi Jan Petersen, AKPM Heyet Lideri Frank Schwabe ve AGİT Parlamenter Asamblesi Heyet Lideri Farah Karimi katıldı.
Karimi, seçimin ikinci çeşidine ait müşahedelerini şu halde aktardı:
“İKTİDAR PARTİSİNE HAKSIZ BİR AVANTAJ SAĞLAMIŞTIR”
“28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı’nın ikinci tipinde, seçmenlere gerçek siyasi alternatifler ortasında bir seçim yapma imkânı sunulmuş ve seçime yüksek bir iştirak olmuştur. Lakin, seçimin birinci tipinde olduğu üzere, medyanın taraflı yayınları ve eşit kaideler sağlanmamış olması, iktidar partisine haksız bir avantaj sağlamıştır. Seçim yönetimi teknik olarak seçimi aktif bir halde yönetmiştir, ama şeffaflık ve bağlantı konusundaki eksiklikler büyük ölçüde devam etmiştir.
Sakin lakin çekişmeli geçen kampanya sürecinde adaylar özgürce kampanya yürütebilmiştir. Tabir özgürlüğünün kısıtlandığı bir ortamda hem özel hem de kamu medyası kampanyaya ait yayınlarında editoryal bağımsızlık ve tarafsızlığı sağlayamamıştır. Bu da seçmenlerin şuurlu bir seçim yapma kabiliyetini azaltmıştır. Seçim günü genel olarak sakin geçmiştir. Fakat, bilhassa oy sayımı sırasında kimi prosedürlerin eksik uygulandığı durumlar kaydedilmiştir.
“SERT TELAFFUZLAR TÜRK TOPLUMUNU DAHA DA KUTUPLAŞTIRMIŞTIR”
Kısacası, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci cinsine ait kıymetlendirmemiz, iki hafta evvel sizlerle paylaştıklarımızla benzerlik göstermektedir. Birinci çeşitte, kaidelerin eşit sağlanmadığı ve kampanyanın adil olmadığı istikametindeki telaşlar devam etmiştir. Misyondaki cumhurbaşkanı haksız bir avantajdan yararlanmaya devam etti. Ne yazık ki, her iki tarafın da ayrımcı ve kışkırtıcı sert telaffuzlar kullanması, siyasi ortamı ve Türk toplumunu daha da kutuplaştırmıştır. Geçtiğimiz haftalarda halk tarafından sergilenen demokratik ruhu takdir ediyorum. Seçmenler dün de dahil olmak üzere büyük bir iştirakle sandığa gitmiştir ve kazananın Türkiye’nin birliğini sağlamak için samimi gayret sarf etmesi büyük bir kıymet taşımaktadır. Hukukun üstünlüğü ve insan haklarına hürmet temelinde demokrasisini güçlendirmek isteyen Türkiye’yi desteklemeye ve iş birliğine devam etmeye hazırız.”
“EN YÜKSEK ŞEFFAFLIK SAĞLANMALIDIR”
Solingen olayının yıl dönümü vesilesiyle hayatını yitiren Türk vatandaşlarını anarak kelamlarına başlayan AKPM Heyet Lideri Schwabe ise, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci cinsinde kazanan çok açıktı. Bununla birlikte, ikinci tıp da birinci cins üzere pek çok açıdan demokratik seçimlerin yapılması için gerekli şartların sağlanmadığı bir ortamda yapıldı. Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamalı ve bilhassa de Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın hür bırakmalıdır. Gelecekte Yüksek Seçim Heyeti, seçim sürecine olan itimadı güçlendirmek için mümkün olabilecek en yüksek şeffaflığı sağlamalıdır.
“CEZAEVİNDE ÇOK SAYIDA GAZETECİ GÖRÜYORUZ”
İki hafta evvel olduğu üzere, medya kısıtlanmış olarak tanımlamak zorundayız, cezaevinde çok sayıda gazeteci görüyoruz ve bu ülkede sansüre neden olan bir durum görüyoruz ve Hudut Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün ilgili endeksinde Türkiye dünya sıralamasında son sıralarda yer alıyor. Tıpkı vakitte muhalefet için de zorluklar kelam konusu. HDP’nin eski eş lideri cezaevinde, HDP hakkında kapatma davası var ve İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu hakkında bir karar var. Sonuç itibariyle, cumhurbaşkanı adayı olması engellenebilir.
LGBTİ bireyler, mülteciler ve azınlıklara yönelik nefret telaffuzlarından kaçınılması davetinde bulunmak istiyorum. Yüksek Seçim Kurulu’nu Venedik Komisyonu’nun tavsiyelerine uyulması ve mümkün olduğunda şeffaf olmak için gerekli adımları atmaya davet ediyorum. Seçim sürecine güvensizliğin olduğu bir ülkede bu kurumun şeffaf olması büyük bir ehemmiyet taşıyor.”
“GAZETECİLERE YÖNELİK KOVUŞTURMALAR İKİNCİ TIP ÖNCESİNDE DEVAM ETMEKTE…”
AGİT Seçim Müşahede Heyeti Lideri Petersen de, AGİT bünyesinde çalışan ve öbür memleketler arası seçim gözlemcilerine, Türk yetkililere ve başka paydaşlarına teşekkür ederek konuşmasına başladı. Yüksek iştirakten ötürü Türk halkını tebrik eden Petersen devamında şunları kaydetti:
“Yüksek Seçim Şurası önderliğindeki seçim yönetimi, meclis seçimini tamamlarken tıpkı vakitte ikinci tıp hazırlıklarını da kısa bir vakit sürecinde aktif bir halde yürütmüştür. Bu takdire şayandır. Fakat, birinci çeşitte gözlemlenen şeffaflık eksikliği devam etmiştir. Ulusal seçim makamları kapalı oturumlar düzenlemiştir.
Üzülerek belirtmeliyim ki, son iki hafta boyunca kampanyada kullanılan lisan, her iki siyasi tarafın da suçlamalarıyla kutuplaşmış ve sertleşmiştir. Birebir periyotta muhalefet partileri sindirme ve tacizle karşı karşıya kalmaya devam etmiştir. Gazetecilere yönelik kovuşturmalar ikinci çeşit öncesinde devam etmekte olup, kamu görevlilerine hakarete dayalı davalar tabir özgürlüğünü daha da kısıtlamaktadır. Bu durum son derece tasa vericidir ve tabir özgürlüğünün demokrasi için değeri ne kadar vurgulansa azdır.
“SİVİL TOPLUM TEMSİLCİLERİNİN VARLIĞI OLUMLUDUR”
İlk tıpta açıkça görülen medya tarafgirliği, ikinci tıpta da devam etti. Medya takibi gözlemimizin ayrılmaz bir modülüdür. Birçok yayın kuruluşunun kampanyayı tarafsız bir biçimde yayınlama konusundaki yasal yükümlülüğünü yerine getirmediğini tespit ettik. Cumhurbaşkanı adaylarına eşit fırsat vermedikleri üzere, misyondaki cumhurbaşkanını kıymetli ölçüde kayıran yayınlar yaptılar ve çok sayıda özel medya kuruluşunda da benzeri bir tavır gözlemledik. Bu yayınların birçok, haberlerde gerçekler ve görüşler ortasındaki ayrımı da sıklıkla bulanıklaştırmaktadır.
Son olarak, çoğunlukla muhalefet destekçilerine yönelik münferit şiddet olayları olsa da seçim gününün son derece barışçıl geçtiğini belirtmek isterim. Ayrıyeten gözlemciler, ailece kümeler hâlinde oy kullanıldığını ve birtakım seçim merkezlerinin tertibinden ötürü oy saklılığının potansiyel olarak tehlikeye girdiğini belirtmiştir. Parti gözlemcilerinin, sivil toplum temsilcilerinin varlığı olumludur. Bu bireylerin faaliyetleri pek çok durumda engellenmiştir. Son olarak, sayım sırasında bir grup prosedür eksiklikleri gözlemlenmiştir.” (ANKA)
