Editör: Erkavim Yıldırım
Uzman Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil, bayanlardaki travmaların gerilimi arttıdığın açıklayarak ihtarlarda bulundu.İşte o uyarılar…
Uzman Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil “Yapılan araştırmalar bayanların erkeklere oranla ruhsal travmalardan sonra, travma sonrası gerilim bozukluğuna daha sık yakalandığını göstermekte ve travmanın tipi ne olursa olsun, bayanlarda bu durumun erkeklerden 2-3 kat daha fazla görülmektedir” dedi.
Tatlıdil, hayatın olağan seyrini ya da kişiyi olumsuz olarak etkileyen, inanç hissini zedeleyen ve başa çıkması güç her türlü olayın ‘travmatik olay’ olarak tanımlanabileceğini söyledi. Psikolog Tatlıdil, “Deprem üzere travmatik olaylar, inanç hissimizi ve denetim hissimizi kaybetmemize sebebiyet vermektedir. Travmaya maruz kalınan zorlayıcı ömür olayının tipi, şiddeti, mühleti, kişinin olay öncesi ve sonrası tecrübeleriyle olayı algılayabilme biçimi ve başa çıkabilme marifetleri doğrultusunda olaydan etkilenme derecesi bireylerde değişkenlik gösterebilir” halinde konuştu.
FELAKET SONRASI RUHSAL DESTEK
Psikolog Tatlıdil, insanların sarsıntı konusunda bilinçlendirilmesinin, gerekli durumlarda profesyonel takviye imkanlarından yararlanabilmesinin değer taşıdığını söyleyerek, şunları kaydetti:
“Deprem felaketinin gerçekleştiği ülkemizde, insanların sarsıntı konusunda bilinçlendirilmesi, bedensel ve ruhsal tesirlere yönelik kendi kendine ve yakınlarına yardım konusunda eğitilmesi, gerekli durumlarda profesyonel dayanak imkanlarından yararlanabilmesi, toplum sıhhati açısından, en az yapıların imarı kadar kıymet taşımaktadır. Travmatik bir olayın çabucak akabinde ortaya çıkan bir zihinsel sıhhat sorunu olan akut gerilim bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğundan farklı olarak süreksiz bir durumdur. Akut gerilim bozukluğunun semptomları, travmatik olaydan sonra en az 2 ila 6 hafta ortasında sürmektedir. Ama bu müddet kimi parametreler göz önünde bulundurulduğunda (çoklu kayıp, göç etme, gibi) akut gerilim reaksiyonunun 10 haftaya kadar çıkmasını mümkündür. Fakat bu müddet 10 haftayı geçtikten sonra bireyin semptomları devam etmekte ise birey travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) tanısı altında kıymetlendirilebilir. Her 3 beşerden biri, hayatı boyunca ağır gerilim yaşar. TSSB, bu olguların ortalama yüzde 10’unda ortaya çıkar.”
‘5 BİREYDEN BİRİNDE VAR’
Yaşanılan afetlerin her bireyi birebir formda etkilemediğini vurgulayan Tatlıdil, “Bazı bireyler travma sonra gerilim bozukluğuna (TSSB) yatkın hale gelirken, kimi bireyler çok daha kısa müddette toparlanabilir. Örneğin, birey yaşanan afet öncesinde ruhsal bir tedavi görüyorsa etkilenme seviyesi daha yüksek olabilmekte yahut olayın öncesinde yaşamış olduğu emsal travmatik olay ve travmatik izleri varsa, bu süreçte bir tedavi almadıysa, kayıpları fazlaysa, yardımlara kolay ulaşamadığı durumlar kişinin travmatize olma seviyesini artırabilir. Yapılan araştırmalar bayanların erkeklere oranla ruhsal travmalardan sonra TSSB’ye daha sık yakalandığını göstermekte, travmanın çeşidi ne olursa olsun, bayanlarda bu durumun erkeklerden 2-3 kat daha fazla görülmektedir” dedi.
FARKLI PSİKOTERAPİ METOTLARI VAR
Travma sonrası gerilim bozukluğunun psikoterapi tedavisinde, travma odaklı bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımlarının ve EMDR sisteminin (Eye Movement Desensitization and Reprocessing- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme) bilhassa aktif olduklarının saptandığını söz eden Tatlıdil, “Söz konusu formüllere ek olarak birinci terapi tercihi olarak görülmese de makul ilaçların da tedavide kullanılması kelam mevzusudur. Bilişsel-davranışçıl terapide bireyin belirtilerinin sürmesine neden olan kusurlu kanılarının sağlıklı fikirlerle değiştirilmesi amaçlanır” diye konuştu.
İYİLEŞME SÜRECİ ÖMÜR UZUNLUĞU SÜREBİLİR Mİ?
Afet sonrası bireylerin yaşadığı süreci 4 kademeye ayırmanın mümkün olduğunu belirten Tatlıdil, şu sözleri kullandı:
“Birinci kademe şok süreci. Birinci anlarda yaşanan ve birkaç gün sürebilen bir yapısı vardır. Odaklanma sorunu, süratli unutma, halüsinasyon, duyarsızlaşma üzere reaksiyonlar kelam mevzusudur. İkinci kademe reaksiyon verme süreci. Birinci kademe sonrasında görülebilen ve bir haftaya kadar sürebilir. Yerinde duramama, çok dert taşıma, gerilime karşı yüksek hassaslık, mide rahatsızlıkları, titreme ve ağlama krizleri üzere yansılar kelam hususudur. Üçüncü kademe farkındalık ve yas süreci. İkinci kademe sonrası görülen, mühleti bireyin yapısal özelliklerine bağlı çok uzun bir süreçtir. Olanları sorgulama, anlamlandırma, hatalı arama, acıyı derinliğince yaşama, sessizliğe bürünme ve duşta hesaplaşmalar üzere yansılar kelam bahsidir. Dördüncü kademe güzelleşme süreci. Ömür uzunluğu sürecek bir devirdir. Sakinlik hâkim olur, duygusal bir hissizlik başlar, hatırladıkça ağlamalar başlar, bastırma ve savunma düzeneği tesirlidir.”
Psikolog Tatlıdil, toplumun en çok etkilenen kısmı olan çocuklarla bağlantı kurulurken dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili şunları söyledi:
“Deprem travmasını yaşayan kişinin yaşı, bu tecrübeye verilen karşılığı etkileyen faktörlerden birisidir. Çocuklar, hayat ve yer kaybı üzere olaylara mana vermekte yetişkinlerden daha fazla zorlanırlar. Hislerini anlatmakta ise deneyimsizdirler. Ailelerin çocuklarının duygusal regülasyonu için yapabileceği kimi teklifler şu formdadır. Çocuğunuzun yaşanan olayı anlamasına yardımcı olun. Çocuğunuzla bağlantı kurarken sakin, sessiz ve rahatsız edilmeyeceğiniz bir ortamda olmaya ihtimam gösterin. Çocuğunuzla irtibat kurarken onun yaşına uygun hünerler kullanın. Dehşetlerini isimlendirmesine; dertlerini oyunlarla, masallarla ve fotoğraflarla tabir etmesine dayanak olun. Daha sık sarılın, ortak vakit geçirin. Çocuklar için fizikî aktivite yapabileceği imkânların tanınması sağlayabilirsiniz.”
DHA
